Als bescheiden leiders zo efficiënt zijn, waarom kiezen we dan toch nog zo vaak voor narcistische individuen om ons te leiden?

Als bescheidenheid zo’n belangrijke indicator is van goed leiderschap, waarom kiezen we dan nog steeds voor narcisten?

In april las ik in Harvard Business Review het artikel “If humble people make the best leaders, why do we fall for charismatic narcissists?” De titel intrigeerde mij. Er is voldoende onderzoek naar gedaan: als we kiezen voor nederige, onzelfzuchtige leiders, verbetert de performantie van organisaties op lange termijn aanzienlijk. Waarom? Bescheiden leiders creëren betere samenwerking . Ze hebben een gebalanceerd beeld van zichzelf, hebben een sterkte appreciatie voor de sterkten van anderen en staan open voor nieuwe ideeën en feedback. Ze versterken het zelfvertrouwen van hun medewerkers. Hun teams zijn innovatiever. Ze slagen er in om een community te bouwen die individuele effort bundelt ten voordele van het grotere geheel. Als bescheiden leiders zo efficiënt zijn, waarom kiezen we dan toch nog zo vaak voor narcistische individuen om ons te leiden? Ik zie een aantal reden. Hieronder lees je mijn top 3.

Waarom vallen we dan toch massaal voor de alfa types?

Leiderschap volgens onze hersenen

Om deze op het eerste gezicht vreemde tegenstelling te begrijpen, moeten we weten hoe onze hersenen precies werken. In ons brein maken we kennisstructuren aan, ook wel prototypes genoemd. Prototypes representeren de meest voorkomende eigenschappen van een categorie. Ze helpen je om de wereld om je heen in te delen en begrijpelijker te maken. Een voorbeeld van zo’n categorie is leiderschap. Op het moment dat we in onze omgeving iets zien dat bij het prototype leiderschap past, gaan er direct een aantal belletjes rinkelen in onze hersenen en vullen we het plaatje verder aan.

Het stereotiep beeld van een leider in onze maatschappij: hoog alfa gehalte, stoutmoedig, zelfzeker, ambitieus, veel energie, dominant, doortastend, onafhankelijk, zelfzeker, neemt snel beslissingen, praat vlot. Eigenschappen die perfect passen bij het gedrag van de narcist.

Narcistische leiders weten hoe ze de aandacht naar zichzelf kunnen trekken. Ze staan graag in de belangstelling. Helaas denken we nog vaak dat wie het luidst roept de beste leider is. We vinden dat een leider visibel moet zijn. We zien dat als een competentie. Het duurt vaak een tijd voor we door hebben dat die eerste tekenen van zogezegd leiderschap later niet worden waargemaakt. Integendeel, narcisme leidt tot minder uitwisseling van informatie tussen teamleden. Er heerst een angstcultuur die de resultaten van de organisatie negatief beïnvloedt. Angst en onzekerheid Hoe meer angst en onzekerheid er in een organisatie heerst, hoe groter de honger van mensen naar een niet bescheiden leider. We zien hetzelfde fenomeen in de maatschappij. Onze complexe, chaotische samenleving, doorspekt van financiële, economische, religieuze en politieke crisissen, werkt in de hand dat we op zoek gaan naar mensen die ons de illusie geven dat ze voor ons zullen zorgen. De zelfverzekerde leider, die krachtig, liefst brutaal, zegt waar het op staat. En die het voor ons zal oplossen. We volgen wie we denken dat ons zal beschermen. Zonder te beseffen dat net zij ons in nog groter gevaar kunnen brengen. We zijn op zoek naar een redder. Daarbij vergeten we onze eigen verantwoordelijkheid te nemen. Het schoolsysteem Maar kunnen we het ons kwalijk nemen dat we zo weinig terugvallen op onze eigen creativiteit en verantwoordelijkheid? Misschien wordt het ons zo aangeleerd? Op school ben je een goede leerling als je hoge punten haalt op wiskunde en talen. Er wordt verwacht dat je stilzit en de leerstof absorbeert. Het gevolg is dat heel wat briljante kinderen denken dat ze dom zijn. Hun vorm van intelligentie wordt niet aangesproken. Met als gevolg dat ze zelf later in het bedrijfsleven hun volle potentieel ook niet aanspreken. In Finland wordt aan kinderen onder de 10 jaar nooit een cijfer gegeven. Leerkrachten hebben er een masterdiploma. Bij hen ligt de verantwoordelijkheid om ieder kind dat hun toevertrouwd is, te begeleiden naar het best mogelijke resultaat voor dat kind. Creativiteit, eigen initiatief en verantwoordelijkheid worden op die manier veel meer gestimuleerd. Op het einde van de verplichte schooltijd kiest een leerling op basis van zijn interesse, niet op basis van zijn punten.

En dat is in Vlaanderen helaas net omgekeerd. De interesse van kinderen wordt al vanaf hun 6de gericht naar vakken die met cijfers beoordeeld worden. Zo voeden we ze erg selectief op. We dwingen hen in een keurslijf. We maken ze volgzaam. En daar halen narcistische leiders hun voordeel uit.

De award winning Pixar-Esque Short Film ‘How Society Kills Your Creativity’ illustreert scherp hoe we ons leven laten bepalen door maatschappelijke verwachtingen en sociale druk. Klik hier of op de afbeelding om de film te zien.

De kracht van nederigheid

Stereotype denkpatronen, angst en volgzaamheid. Een systeem dat zichzelf in stand houdt? Bescheiden leiders kunnen de vicieuze cirkel doorbreken.

Zij kennen hun sterktes en zwaktes en zien die in de context van het grotere geheel. Ze willen bijdragen aan iets dat hun eigenbelang ver overstijgt. Ze staan open voor feedback en input omdat ze weten dat ze zo hun persoonlijke groei en die van de mensen rond hen versterken. Net door die mindset helpen ze hun medewerkers over hun angsten heen. Ze tonen dat ze zelf ook niet alle antwoorden hebben. Ze vertellen over hun fouten en beperkingen, waardoor hun teams meer durven experimenteren en innoveren. Hun belangrijkste rol is die van facilitator en coördinator. De lijm die teams aan elkaar laat hangen. De olie die zorgt dat alles gesmeerd loopt. Het zijn de natuurlijke leiders die het beste in andere mensen naar boven brengen.

Onderzoek wijst uit dat nederige leiders erg goed zijn in het begeleiden van proactieve teams. Geëngageerde medewerkers, die niet wachten op een baas die hen zegt wat er moet gebeuren. Ze komen volledig tot hun recht bij een bescheiden baas die hen de ruimte laat. Laat het nu net die geëngageerde medewerkers zijn die van vitaal belang zijn voor het succes van organisaties in een snel veranderende 24/7 business omgeving. Volgens onderzoek van Gallup hebben we in België maar 12% geëngageerde medewerkers. Hoog tijd om onze stereotype denkpatronen over leiderschap bij te schaven.

Bronnen: Academy of Management Journal, Owens and Hekman, How Does Leader Humility Influence Team Performance? Harvard Business Review, “If humble people make the best leaders, why do we fall for charismatic narcissists?”, Margarita Mayo Hugo Winnelinckx, voormalig coördinerend directeur van de secundaire scholengemeenschap “Drieklank”, Vrijwillig educatief medewerker bij Centrum voor Andragogiek (Universiteit Antwerpen) en DNI (Katholiek Onderwijs Vlaanderen)

Dankbaar dat ik dit met je heb gedeeld!

Leef vanuit je hart,

Ann.

www.naturalleadership.be

PS: Als je wil evolueren naar een engagementscultuur is het opnemen van je persoonlijk leiderschap de eerste stap. Wil je weten hoe ver jij staat in je persoonlijk leiderschap? Doe de gratis ZELF TEST!

Rust, drive en zingeving realiseren voor jezelf én je team?

Leadership Road to Freedom 30 augustus 2017. Ontdek hier. Slechts 2 maal per jaar organiseer ik een open training. Wil je mijn aanpak leren kennen? Kom proeven! Je haalt er voor jezelf veel uit op vlak van persoonlijk leiderschap en kan tegelijkertijd checken of je er verder mee wil in je organisatie. Ik werk met iedere deelnemer rond zijn persoonlijke werkgerelateerde case en laat hen van daar uit voeling krijgen met waar ze als leidinggevende/medewerker willen voor staan en hoe ze hun stress niveau kunnen managen. We passen de methoden uit “Leider Zonder Masker” toe.

Meer lezen? Leider Zonder Masker

“Dit boek is een onderbouwd en duurzaam antwoord op de uitdaging waarvoor bedrijven en leiders staan. Een echt ‘doeboek’ dat uitnodigt tot zelfreflectie en uitdaagt om aan jezelf te werken als leider.” Wouter Torfs – CEO Schoenen Torfs